TARİHÇE
*Coğrafyası Kılavuz Beldesi (Xelîla) Dargeçit (Kerboran)’in güneybatısında ve Dargeçit’e 8 Km uzaklıkta Dargeçit merkezden sonraki en büyük nüfus potansiyeline sahip belediyesidir. Belde doğuda Şırnak’ın Güçlükonak (Basa) ilçesine kadar uzanmaktadır.Doğuda Bostanlı (Werzik) köyü, güneyde Kısmetli (Basqil) köyüne kadar uzanan sınırlara ve ayrıca eski yerleşim yeri olan Şatira’yı içine alan geniş bir bölgeye sahiptir. Mevsime göre değişen kuraklık çeşitleriyle bölge ile aynı iklim özelliklerine sahiptir. Yazın kurak ve sıcak, kışın ise kuru soğuk şeklinde bir iklim hareketliliği yaşayan bir beldedir. Köyün içerisinden geçen sadece yağışlar olduğu zaman akan küçük bir dereye (Newal) sahiptir. Ayrıca kışın biriktirdiği ve bazen yazın sonuna kadar yağmur suyu ile dolu kalan bir gölete (Bêrm) sahiptir. Dünyanın ünlü coğrafyacıları arasında tartışma yaratan simetrik bir yapıya sahip serê kurikê yine bu beldemizdedir. Ayrıca muhteşem bir güzelliğe sahip Cehennem Deresi (Newala Qoriyê) bu beldeye 15-17 Km uzaklığındadır.
Tarihi
Belde Xelîl adında bir şahsın bu bölgeye yerleşerek bir köy kurduğu ve bu köyün zamanla ve hızla geliştiği söylenmektedir. Xelîlî’ler daha önce Şatira adındaki bir köyde (hala köy olduğu gibi durmaktadır.) ikamet etmekteydiler. Bu köy eski zamana göre düşünüldüğünde çok geniş bir alana yayılmış ve yüzlerce mağaradan oluşan harikulade bir köy.Beldenin ayrıca etrafında Dêra Kefseretê Êmetrûn gibi çok eski yerleşim yerleri de mevcut. Hatta Êmetrûn’da bulunan kaynak suyunun şifalı olduğu bölge halkı tarafından bilinmekte ve kaynak suyunun toplandığı mağarada eski yerleşik halklara ait eşyaların bulunduğu bilinmektedir. Kılavuz köyü 1994 yılında belediye olmuş ve ilk belediye başkanı Abdullah Bozkurt’tur. Daha sonra sırasıyla Mustafa Bulut, Ahmet İnci ve Son olarak tekrar Ahmet inci belediye koltuğuna oturmuştur.
Ekonomik Durum
Kılavuz beldesinde genel olarak hayvancılık ve tarımcılık yapılırdı. Özellikle bu bölgede badem ağaçları, incir ve üzüm çok bulunmaktadır. Hatta bu beldede yapılan üzüm pekmezinin namını duymayan insan çok azdır. Bölgedeki en kaliteli üzüm pekmezinin bu beldeye ait olduğu söylenir. Hayvancılık ve tarımcılık dışında Türkiyenin batı illerine mevsimlik giden işçiler yine yoğunlukta bu bölgede. Genellikle pamuk ve fındık toplamaya giden mevsimlik işçiler olarak çalışan çocuklar aile ekonomisine bir nebzede olsa katkıda bulunurlar.Ama genellikle batıda inşaat işçiliği yapan erkekler evin geçimini sağlamaktadır. Son dönemlerde yurtdışına rehavetin artmasıyla birlikte bu bölgedeki erkeklerin çoğu yurtdışında yine inşaat işinde çalışmaktadır.
Sosyal Hayat
Ve gelelim bu beldenin en zayıf noktasına. Bu belde de sosyal etkinlik adına bulunacak bir tek şey bile yok desek yeridir tabi düğünleri bir kenara atmak şartıyla. Belde de kahvehane bulunup gençlerin ve erkeklerin çoğu buralara takılmaktadır. Gel gelelim düğün törenleriine. Bu beldede sosyal etkinlik çok az olduğu için tek sosyal etkinlik olan düğünlere çok önem verilir. Düğünler tüm belde halkının katılımıyla gerçekleşir genelde. Çok sıcak bir ortamın oluştuğu nadir zamanlardır düğün zamanları. Düğünler Toran halkına hitap eden Ribab (Kemençe) eşliğinde yapılır ve muhteşem karelere tanıklık eder.
Eğitim
Bu beldedeki insanlar bölge halkının geneline bakıldığında eğitime çok önem verir. Günümüzde her meslek kesiminde bulunan insanlara sahip. Beldede bir ortaöğretim okulu bulunmaktadır. İlköğretim karakol sınırları içerisinde bulunmaktaydı birkaç yıl öncesine kadar. Lakin şimdi tel örgüler ile sınırları ayrılmış ve daha güzel bir görüntüyle karışımıza ortaöğretim okulu çıkmaktadır.Ortaöğretimden sonra öğrenciler genelde en yakın yer olan Dargeçit’te Lise eğitimlerine devam ederler. Bunların çoğu daha lise çağında ev tutmak zorunda kalmakta ve çok zor şartlar altında okumaktadırlar.
Sağlık
Bu belde de bir sağlık ocağı binasından başka birşey bulunmamaktadır. Günümüzde batılı ilçeler, beldeler ya da köyler ile karşılaştırıldığında tam kadrolu bir hastaneye sahip olması gerekiyordu. Yalnız bir var ile bir yok arasında değişen bir hemşire ile idare etmek zorunda bırakılmış kaderine.
www.xeyri.com 'adresinden Alıntıdır.
by RobinRodit